ХАЙГААРАЛ, ЧАГЫГ ДУГАЙЫНДА

Бак келзе туттунма,
Эки келзе салдынма.


Кадыгга харлыкпа,
Кадырга далашпа.


Тыынмасты чаныыр,
Дыңнавасты чагыыр.


Ады арт ажа бээр,
Сураа суг кеже бээр. 



Чоокка чованчыг,
Ыракка ыянчыг.


Көшкенде теве херек чок,
Кешкенде хеме херек чок.


Хавак черге суг ызырынмас,
Халас чүве ажык болбас.


Чыткан хөй тургуспас,
Чүстүг сиген сый баспас.


Малга багы чок,
Кижиге хинчээ чок. 


Ыяш чымчаан торга тывар,
Кижи чымчаан кижи тывар.


Далдааш таска дүжер.


Бак кижиниң чоруу
Баарда, кээрде – дөрт. 


Өжээнниг өгге хонмас.


Хоюган аъттың караа көскү,
Кортук кижиниң кулаа дыңнаңгыр. 


Эки сөзүн эътке сатпас,
Чажыт сөзүн чага сатпас.


Кокпаа киргенде, койгун чүгүрүк,
Коданга киргенде, ыт ээрги. 


Эди-биле эттежирге, үрээриниң демдээ,
Эжи-биле эттежирге, чарлырының демдээ.


Ажыктыг эжиниң дузазын билбес,
Арган аъдының човаарын билбес. 

 
Хертеш-биле чүве теве эвес,
Кемниг-ле чүве мен эвес.


Даг көрбейн эдээң азынма,
Суг көрбейн идииң ужулба.


Хомудаачалга сөс аар,
Кошкаакка дүк аар.


Оор кижи каралыг,
Ончок кижи халалыг.


Чүвезин оорлаткан кижи чүс каралыг.


Алгы чугазы орлур,
Сөөк чугазы сыйлыр.



Багын сөглээрге – бачыды арлыр.


Караан хаптап албаан,
Кулаан кумнап албаан.