Макталдар

Дегзин, дегзин,

Өршээ хайыракан!

Орнун орта дегзин,

Одура дегзин.

Дуран болган карактыг,    
Туман болган тыныштыг,
Туң дег ак диштерлиг,
Турган боду арзылаң боттуг;
Соондан көөрге,
Соок кара далай дег,
Эр бодун көөрге,
Эзир куш дег девип турар.
Эр хөөкүйнү көөрүмге,
Эзир куштан артык ышкаш.
Ол ышкаш болза, магалыг-ла дыр!
Оо, онаан дүрген үндүрүңер!       

Алган дөзү:

Онаан, догаан үндүрүңер!
Арзылаң дег күштүг мөге,
Калбак дашка тайбас мөге,
Кадыр черге ушпас мөге,
Туткан холу какпа дег,
Турган боду өрген дег,
Дегээлээрге, тендиш дивес,
Мөге шылай берди-и!
Карак чивеш аразында,
Катай кагар кадыг мөге,
Эргек дырбаш аразында,
Эгин содаа* часпас мөге,
Хартыгадан кашпагай,
Дээлдигенден тевингир;
Хөлчүк дег ала караан
Көрүп, шийип каап,
Көк дээрни хөлбеңнедир,
Көктүг черни сириледи,
Оң холун оңгаар сунуп,
Сол холун соңгаар сунуп,

Оюн-наадым хайым-на болзун!

Ондак чүве ыңай-ла турар болзун!

Аът малы киштежип турар болзун!

Улуг чаанны үндүрүңер!
Кадыг эътке харбас мөге,
Калбак дашка тайбас мөге,
Туткан холу какпа дег,
Турган боду өрген дег.
Хөлчүк дег ала караан,
Көре каап, шийип каап,
Оң холун бурунгаар сунуп,
Солагай холун соңгаар сунуп,
Адак соонда
Агып-дагып көстүнүп,
Көктүг черни хөлбеңнедир,
Көк дээрни хөлбейтир
Девип-давып үнүп келди!
Карак чивеш аразында,
Катай кагар кадыг мөге!
Эргек дырбаш аразында,
Эгин бажын часпас мөге!
Дээлдигенден тевингир,
Хартыгадан кашпагай-ой!

Тыва кижи бурун шагдан тура көшкүн амыдыралдыг чораанындан аът малга кончуг хумагайлыг, ынак, үнелээр чораан. Ынчангаш чарыш үезинде аъттарның ээлери боттарының аъттарын өскелерге көөргедип, оларны сүзүглээри-биле мактал йөрээлдерни салыр турган. Ылаңгыя чарышка эртип келген чүгүрүк аътка бурун шагдан тура, тускай ёзулалды аът салыкчызы азы аъттың ээзи кылыр чораан. Эртип келген аъттың кулааның артында арттырып каан чел дүгүнге азы шуут таарып каапкан болза, мойнун долгандыр ак кадакты шарааш, тос-карак-биле аякта сүттү аъттың бажындан тура, кудуруунга чедир чажып, мактал сөстерни йөрээр.