Тыва кырганнар кускуннарны дыка болбаазын куштар дээр. Ынчаарга кускуннар боттары үш улуг бөлүкке хуваажыр дижир. Кускуннарның дээрге ужуп чоруурундан оларның кайы хире билдилии билдинер дижир.
Кудай-дээрниң кускуннары бар. Олар дээрге дыка бедик ужуп чоруур болгаш, даады аңдарлып-дүңдерлип чоргулаарлар. Дээрниң аяс болурун кудай-дээрниң кускуннары бирде бедик ужары-биле, бирде аңдарлып ужары-биле көргүзерлер дижир.
Тайга-таңдының кускуннары бар дижир. Олар болза, хүн ажып бар чорда, тайгаларже шиглей ужуп бар чоруурлар. Таңдының кускуннары шала чавызадыр ужуп чоруурлар. Таңдының кускуннары шала чавызадыр ужуп чоруурлар дижир.
Чевегниң кускуннары бар дижир. Олар болза чер кырынга кончуг чавыс ужуп чоруур болгаш, бот-боттары бир-ле чүве хунаажып чоруур. Чевегниң кускуннары даады димзенип чоруурлар.
Кайда сек бар болдур, ында кускун бар болур дижир.
Алган дөзү:
Кенин-Лопсан М.Б. Кара дээрниң тыныжы. – Дыхание черного неба. – Кызыл: Ю.Ш. Кюнзегеш аттыг Тываның ном үндүрер чери, 2010. – А. 197.