Инек-Сокпа чоруп-тур. Бир-ле чылыг, ыржым эртен бора талга таалап удумзурап олурган. Калбак ногаан эзимден шокар Торга ужуп үнүп келгеш, ооң чоогунда дытты торуладыр соктай-ла берип-тир. Инек-Сокпа сырбаш дээш отту хонуп келген.
Долгандыр көрнүрге, шокар торга дыт соктап олуруп-тур. Инек-Сокпа хорадаанындан чулчургайы безин чымырткайнып келген иргин. Инек-Сокпа үгдегер чалгыннарын шагжок далдырады силгигилей каапкаш, эде олура шаап алгаш:
― Чүнү канчап олурарың ол?— деп, Торгадан айтырган.
― Чемнеп чип олур мен, бо дыт шымбай-ла дүжүттүг болган-дыр — деп, Торга мынчанган.
― Өске черден чемнеп чип чор, мээң чыргалдыг уйгумга шаптыктава, доп-дораан моон чор!—деп, Инек-Сокпа-даа хорадап аажок-ла барып-тыр.
Торга олура:
― Сени-даа аарай, уйгу хавын — деп элдепсинип, чиңге-тараа дег карактары-биле өрүмней көргүлээш, ногаан аргазынче ужуп кире берип-тир.
Инек-Сокпа база катап-ла өлүглендир удуп калган олурда, ооң чанынга Хек ужуп келгеш, кукуңайндыр алгыра берген. Инек-Сокпа алгырып-кышкырарга-даа, дужаап күштээрге-даа, эптеп чөптээрге-даа Хек тоордан туржук, харын — хе-хе-хе — кылдыр каттыргылааш:
― Дамырак суглар шылырткайнып, ыяш-даштың бүрүлери сылдырткайнып, оът-сиген алдын хүннүң херелдеринге кылаңайндыр чайнап турар хөглүг өйде канчап удуурул? Хамык аңнарның, куштарның, курт-кымыскаяктарның ажыл-чымыш дээш олут-дыш чок турганын көрбес сен бе, бедик черден оларга аян тудуп ырлап чор мен, моон чорбас мен — дээш, дыңнаар-даа ужур чок болган.
Инек-Сокпа оон дезип чоруткаш, чиндиң ногаан ээрем кырында бора талга олурупкаш, база-ла таалап удумзурай берип-тир. Үр-даа болбаанда сылдырт-сылдырт дээн дааштан база-ла отту чаштап келген. Инек-Сокпа кылыктыг шаңгыр карактарын хере көрүп кээрге, улуг-эргек дег Ус-Кушкаш уя тудуп туруп тур эвеспе. Ус-кушкаш токташ-такташ ужуга каап, талдар бажын дамчып, теректерни эргий ушкулааш, хоюг, чымчак мочурга хөвеңин эккеп-ле турар болган.
Инек-Сокпа Ус-Кушкаштың уйгу-чыдын чок иштенип турарын көргеш, боду бодунга чөгенип, ыятканындан база ужуп ыңай-ла болган. Ол-ла ушкаш, бизең хая иштинге шагжоок олура дүшкен иргин. Аңаа олурарга, ырак делгем ховулар эргилдир көстүп кээр, хүн херелин хөлегелээр чүве чок, магалыы-даа кончуг бооп-тур.
«Маңаа чүү-даа келбес, ам-на шөлээн черни тып алдым эвеспе» деп бодап, база-ла таалап удуп калган. Хая тиглеринде уялар туткан хайлыг хараачыгайларның сыйылаан үннери Инек-Сокпаны база-ла оттургаш туруп берген.
Бо-даа база хей чер-дир дээш, ховуларже ужуп чоруп каан. Ында ыраажы хамнаарактар, шартылаа, шергилер база-ла дыш-шөлээн бербес бооп-тур эвеспе.
Каяа-даа ужуп чедерге, бүгү-ле дириг амытаннар шаа-биле шимчеп хөделген, ыржым-шөлээн чер тургуспас бооп-тур. Шыдажып чадааш, эргиде удуп чаңчыккан дыдынга ужуп келгеш, «Эргек дег Ус-Кушкаштан дора эвес мен, уядан тудуп ап көрейн адыр» деп боданып олура-ла, ыңай-бээр ужуп хүнзээнинден шаа төнүп, база-ла шыгырт удуп калган иргин.
Бак чаяанныг, Инек-Сокпа ындыг янзы уйгузунга алзып, хүннүң-не «ам даарта уядан тудуп ап көрейн» деп, чылзып турза-турза, ажыг соок дүжүп келген. Уя тудар белен чээрген-даа, чөөк-даа, мочурга хөвеңи-даа, малгаш-даа чок бооп-тур эвеспе.
Уйгужу чалгаа Инек-Сокпа мынчага чедир даарталап, соңгаарладып келгеш, уя тудуп чадаан, турлаг суур чок, оран кезип, дүнениң-не сөөгүнге киир доңуп чорбушаан чүве-дир.
Кыс-Халыыр
