ЧОЛУК КИЖИ

Хемчик бажы кадыр-каскак, шаандан тура-ла хатчыл берге чер чүве-дир. Улуг хар чаар болза, шуурган ону хөртүктеп кааптар, мал-маган чудап кырлып туруп бээр. Дазыргай тайга сынга тараа тарыттынар эвес, ындыг үелерде биеэде чон аштап-түреп бергедеп чораан чүве дээр.
Бир-ле ындыг чут үезинде ламалар улуг мөргүл кылгаш, ол черге та шөлүттүрген, та канчап келген улус база-ла өске черден келген сояннарга чарбып, «Аш деп чүвени бо черге болар эккелген» деп турган дээр. Угунда-ла сояннардан янзы-бүрү хертектер үнген чүве-дир.
Ламалар ынчап туруп кем-буруу чок, багай ядыы бир хертек кижини туткаш, «Бо черден аш-чут деп чүвениң хайы ыразын» деп хүрүмнээш, ону салга олурткаш, Хемчикти куду «хуу-салымы-ла билгей аан, бурганназа, бурганнаай-ла дээш. идип бадырыпкан чүве-дир.
Ламаларның хүрүм кылып, дириг кижини чолук кылдыр үндүрүп турганы ол чүве-дир.
Ол-ла чайын Алдыы-Ишкин аксынга аалдардан хойтпактап ижип чоруур Арган-Хетпе дёп кижи тыпты берген мындыг. Биеэги ламаларның «чолукка үндүрген» кижизи ол бооп-тур.
Чоп өлүр боор күжүр эр, чону чоорган деп сөс бар-ла болгай, харын Хемчиктиң ол-бо талазынче аргышкан улус кежирер, чонга алдар-сураглыг салчы апарып-тыр ийин моң.
Эр чүвең аалчыларның Хемчикти кежир чалбарып ажыткан көгээржииниң аксын ишкеш, мынчап ырлап олурар дээн:
Алаш, Хемчик шалбаа болду,
Арган-Хетпе сугжу болду.
Чолукка мен үнген-дир мен,
Чорууң чогаан лама сен бе!
 
Ишкинниң чону аймак сумузунуң ады хертек болган; хертектерни хүндүлээш, демги кижини анаа-ла Арган-Хетпе дижип турганы ол чүве-дир.