Мээң адам-өгбем чурту черле Кунгуртуг девискээри ол чүве. Адам-ием иви малдап чорааннар, аңнап-меңнепчорааннар. Шагның дөрт ээлчээнде көжүп-дүжүп чорааннар. Эрги чурттан чаа чуртче көшкеш, хамыктың мурнунда ол черге шаг шаандан бээр хамнарның дагып чорааны ыдыктыг черлерже хайындырган шайының үстүн чажып чалбарыыр чүве. Мээң билирим ыдыктыг черлерниң аттары бо:
Хүңгүртей-Дүңгүр, ол болза Кунгуртугнуң улуг Тежит хамының дагып чорааны Хам-Дыт ол-дур. Ол ыдыктыг дыттыг Шынаа деп черде кызыл-Хаалга деп ыдыктыг даг бар. Ол даг болза Хам-Дыттың чиге дужунда бедип турар. Ол Кызыл-Хаалганы кошкак хам дагыыр болза, амызын чидирер дижир. Кызыл-Хаалга деп ыдыктыг дагны чүгле Тежит хам дагып турганын билир мен. Хам-Дыт биле Кызыл-Хаалганы Тежит хам бир хүн хары угда дагып чораан.
Хөл-Арттың Улуг-Оваазы, ол болза эрте-бурун шагдан бээр чүгле хам кижилерниң дагып келген ыдыктыг чери-дир.
Хаажыттың Хам-Дыды бар. Ол болза Кунгуртуг чурттуг чоннуң ада-өгбелериниң дагып чорааны Хам-Дыды болур. Хаажыттың Хам-Дыды арга-ыяштыг тайга черниң ортузунда турар чүве.
Хаан-Тайга деп ыдыктыг чер бар. Ол болза меңги баштыг улуг сын чүве. Хаан-Тайгазын эң-не шыырак хам чылдың дагыыр чүве.
Кунгуртуг чону ыдыктыг черлерин чылдың-на хамнарга дагыдар чаңчылдыг чорааннар.
Алган дөзү:
Кенин-Лопсан М.Б. Кара дээрниң тыныжы. – Дыхание черного неба. – Кызыл: Ю.Ш. Кюнзегеш аттыг Тываның ном үндүрер чери, 2010. – А. 229 - 230.