Экти шагныӊ эктинде чувеӊ иргин,
Бак-ла шагныӊ баарында чувеӊ иргин.
Харлыг чут шувтурап турар шагда,
Халыын тыныш челбип турар үеде дидир оо
Бай аал кѳжуп, чайлаанга үнер болурда, часкы чутка арып азып чораан Хой, Серге, Буруу үш чыдып калган-даа чүвен иргин. Бир-ле хүн үжелээн эдержип алгаш, оъттап чоруурда, бир ѳлек¬ший бѳрү чедип кээрге, үжелээн кыдыында турган ыяштыӊ бажындыва үне халып барып-тыр. ѳлекшин бѳрү чедип келгеш:
— Силер үш аштап-суксап дүжүп келбээнинде кайга баар силер деп аксы-дылы кызаӊайнып дозуп олуруп берип-тир. Ам-даа канчаар боор хѳѳкуй Хой, Серге, Буруу үштүӊ даваннары шылап, сидик-мыяк оскунарга боп кээрге Серге тургаш чугаалап-тыр: «ѳлүр, тѳрүүрден чүнүӊ ылгал барыл. Мен ийи мыйызымны бѳрүнүӊ ѳкпе-баарынга таартып тургаш шураар мен. Мээн артымнан Буруу бѳрүнүӊ бажынга базып дүжернен таартып халып дүш. Оӊ соонда Хой сен бѳрүнүӊ бел кежиинге таартып халы деп эштеринге сүмелээш, бѳрүнү ыӊай кѳрнүүр аразында, халып үзерде, селеме мыйызы бѳрүнүӊ ѳкпе-баарын деже соп үне берип-тир. Буруу кадыг дуюн бѳрүнүӊ бажынга таарыштырып халып дүжерге бѳрүнүӊ бажыныӊ сѳѳгу буступ, мээзи агара чаштына берип-тир. Хой- даа сорук кирип, бел кежиинге халып кээп дүжерге, бѳрү-даа ѳлүп калган чүвен иргин. Үжелээн ѳѳруп байырлап, ѳлуруп алган бѳрүзүн союп алгаш:
— Бис чүү-даа болза дайзынывысты базып алган маадырлар болдувус, Сергени «Селемези узун Сенгин-Маадыр» деп адаар-дыр.
Серге тургаш, Хойну «Дарданмаазу улуг Дарган-Маадыр» деп ддап-тыр.
Хой тургаш, Бурууну «Хырны улуг Күрүнениӊ Чанчыны» деп адап-тыр оо.
Үш маадыр улам да сорук кирип бѳрүнүӊ кежин тудуп алгаш бѳрүлерниӊ уязындыва хап каан чувеӊ иргин. Үш маадыр бѳрүлерниӊ уязынга чедип келзе, кѳвей бѳрүлер чыглып алган тоол ыдып олурган-даа чувеӊ иргин. Бѳрүлер Хой, Серге, Буруу үштү кѳруп: «Мындыг белен чымчак эъттиг олчалар боттары киргилеп келир-дир аа!» деп чарааларын сыыргылап, бир-бирзиндиве карактарын кыскылап олурганнар иргин.
Сергеш тоол ыдып олурган бѳрүге:
— Кай, оолак бѳрү, игилиӊни берип кѳр. Мен силерерге тоол ыдып берейин деп игилин алгаш тоолдап баштап-тыр оо.
___________
Буруу — молдурга.
«Азыглыгныӊ азыын дура тыртар
Ардун дайын болур дидир оо!
Ол дайынга орайлап киржиир
Далай хаанга дахы кылыр
Далын бѳрүнүӊ кежинен
Он тудап турган ийик.
Мында тозу олур иргин,
Даштыкы бѳрүнүӊ кежинен
Шазын кылза эки-дир,
Дѳрде олурган бѳрүнүӊ кежин
Эктинге тудза тааржыыр-дыр» деп аялгаладып ыдып орда, эжик аксынга олурган бѳрү үне халып келгеш кѳѳрге, бодуун иезиниӊ кежин илип каан турарын кѳргеш суук каразын адтындырып, черниӊ улуун ап ойлап чоруй барып-тыр оо!
Сергеш тоолун оон ыӊай ыдып олуруп-тыр оо:
— Чергелешкен үш бѳрүрүнүӊ кежин
Чеӊинге тудза тааржыыр бе, кандыгыл?— дээш, Дарданмаазы улуг Дарган-Маадырдыва кѳѳрге, Даргап-Маадыр чѳшпээрип:
«Болур-ла-дыр харын,
Бетинде олурган бѳрүнүӊ кежин
Бѳрт кылза кандыгыл?— деп-тир оо!
Бѳрүлер «сидиктеп кээр-дир» дижип бир-бирнен шууп үнгеш, кирип келбейин турганнар иргип. Адак сѳѳлунде дѳрге олурган үш бѳрү артып калгаш, коргуп олургуже Хырны улуг Күрүнениӊ Чанчыны каргырткайнып чедип баргыже, үжелээн дескиндир халыжып үне халып чыдарда, Селемези узун Сенгин-Маадырныӊ «Туткар, ѳлургер» дээнин дыӊнапкаш чүвүрлеринге суук каразын адтындырып кудуруктарын мунгулапкаш, куураӊайнып дезерде Селемези узун Сенгин-Маадыр ойлаткаш арлып берип-тир оо!
Бѳрүлер дэ дескилеп келгеш, дүжүп чыткан кылаӊ доштан кеже халыгылай барып-тырлар. Селемези узун Сенгин-Маадыр эрсин кеже халыыр деп чыткаш тайгак дошка чатбалааш чаваан чарып алган-даа чувеӊ иргин. Ооӊ аарыырынга шыдавайын бѳрүлерниӊ артынан «Ай кулугурлар! Ай кулугурлар! Чүвүрүм баа үзүлгеш четпейн бардым»—деп кыйгы салып, артынга кел чыткан ийи маадырындыва кѳрнүп, «Ай кувураалар тайгак дош бар деп чуге чугаалавас сеннер. Кѳрдугер бе, Кара айыыл таварып, чаваам чарып алдым, дүргедегиле» деп кышкы салып чыткан Селе¬мези узун Сенгин-Маадыр иргин оо!
Бо тоолду Г. Золбаяр авазы Г. Доётандан (1942 н. т., 51 _ харлыг, чаг тыва сѳѳктуг, Баян Кара даг чурттуг) 1990 чылдыӊ 11 айныц 15-те Сенгелге бижип алган.