Чаг-тыва дээри төөхүсүн аайтыйын. Чаг-тыва дээр бир кижи чааскаан чурттап, ол хаяның сыны-биле аңгаа чоруп тургаш, онуун өшкүнү, чуңманы холга өшкү кылып, чуңма кадарып, чоргуже чедир, Дээдис ыыттап, бо чаңнык огу дүжүп, дыт үстүнге өрт үнүп-түр.
Оон ол кижи чаашкын чаап турарда, ам чаашкын иштинде олурса, дагый Дээдис аязып, өрт болган соонда, бир черде оол ыглап турар. Онуун барса, амдыы оол ыргайның доорзуңга хини баглаглыг, бичии чаш оол турар. Чаа үнген. Ол кайыын келгенин билбес. Оон ол оолду амдыы кижи хинин даштан кезип ап боггаш, оон хининден хан үнерде, демги чаңнык одундан хинниң ам доорзун, мынчап чактылып, одунуң көзүнен базып, өртеткеш, амдыы оолду хойлап ап тур.
Онуун бодунан эмискеш, ол оол кижиниң эмииниң сүдүн эмсип тур. Оол кижинен эмиг тыптып, ол оолду азыраар. Унуун эмиг болган соңгаар, ол оол өс эдип, он алды харлыг болган. Бо Тываның бир бег аңнап чорааш, ол кошка баарда, ол кижи:
- Чаа, силер келген иргин силер, бистиң кошка хонгар. Мен силерге өшкү союп берейн дээш, демги өшкүлериниң аразынан бир тени туткаш сойса, чаагай семис болган. Онуун амдыыгыны союп, чаашкын чаарда, амдыы чаашкында бегниң эзер-чүгени төөсү көк суг болу берди деп, кыдыынга чораан улус ынчаарда, ‘ой, мен аргалаар мен’ - деп бичии оол мынчап аайткан. Онуун ам демги өшкүнүң эдириниң чаан апаргаш шыптарда, аъттың үстүнде демги эзер-чүгени кургаг бооп-тур. Демги сойган өшкүнүң чаанан аъттың бажынан баштап шып каап-тыр. Онуун ынчаар шып каарга, онуун амдыы кижи:
- Чаа, мен бо оолду алгаш, чаг-тыва деп ат каайн, бо чагнан мени шып, мен кургаг хондум деп тур.
Ол оол чээрби харлыг болган соңгаар, өгленип, кадай алгаш, чаг-тыва сөөк көвүдеп, бис моон үнген. Азыраан кижиниң ады Эмиг, Алдайда Эмиг-Даг деп даг бар. Ол кижиниң чурттап турган чери Эмиг-Даа. Ындыг төөгүлүг чүве.
