КИЖИ-КИЙИК ДУГАЙЫНДА ТООЛЧУРГУ ЧУГАА

Кижи-кийик дугаазында чугааны мен аажамнан дыңнап алган мен.
Бир чалым хая кыдыында ийи өг чурттап турар. Бирээзи дээрге, көвей ажы-төлдүг дулгуяк кадай, бирээзи дээрге, ажы-төл чок дулгуяк кадай турган. Чурттап турарга, өгнүң өрегезинен чагыр хая көстүп турар. 
Бир күн көвей ажы-төлдүг дулгуяк кадай пашка суг кудуп кааш, дааранып олурарга, оолдары демги пашта суг куду көрүпкеш, бир карак, ийи карак, үш карак ынчап санап турар. Кадай бо оолдар чүзүн санап туруп берди дээш көөрге, пашта көвей карактыг чүве көстүп турган. 
Демги кадай чаңгыс дулгуяк кадайга баргаш чугаалап тур. Бистиң бо чурттап турар чалым хаяда кижи-кийик бар чүве-дир. Бо дүне чедип кээп чадавас. Иелээн бир өгге бо оолдарывыс-биле чыдып алыр бис бе? Демги кадай чок дээш, бодунуң өөнге барып чыдып алган. 
Бо оолдарым коргар боор дээш оолдарын удудуп чыткырып кааш, эжиин тээктээш, эргининиң кыдыынга демги кижи-кийик сыңар кылдыр улуг оңгар каскан. Оон балдызын чидиглеп алгаш манап олурган. Ында хаяда дөрт кижи-кийик бар болган. Ийизи келгештиң, чаңгыс бот кадайның өө куду чоруй баар. Ийизи эр, кыс кижи-кийик демги көвей оолдарлыг өгге келир. Кирер дээрге, эжии быжыг болган, кирер дээрге, эжиинде оңгар казып каан болган. Ынчангаш иелээ казып каан үттен үңгүлеп кирип келирге, демги кадай ийелдирзин бажын одура хап каар.
Ол ийини мынаар тыртып кааш олурарга, демги кадайның өөнүң кыдыынга чугаалаан. Олар ‘демги кадай семис иргин бе, арган иргин бе, оолдар чеже чүвел?’ Демги көвей оолдарлыг кадай: ‘Ийе, өлүрүп кагдым, оолдарын база өлүрүп кагдым, семис чүве-дир, чедип келгер’ - дээн. Демги ийи кижи-кийик демги ышкаш кирип келирде, соп өлүрүп каар.
Оолдары оттуваан турарда, демги дөрт кижи-кийикти ырак аппарып, чер каскаш, көөп кааш, демги чаңгыс кадайның өөнге келирге, демги кадайны өлүргеш, хол будун адыргаш, пашта хайындырып каан турар. Кижи-кийик дээрге, аажамнан дыңнааным, аза-бук эмес, үргүлчү кижи эъди чип чоруур кижи дидир.