АҢЧЫ ДУГАЙЫНДА ТООЛЧУРГУ ЧУГАА

Бистиң мында бир улуг оюк бар. Ол оюкка хара чаңгыс аңчы турган. Ол аңчы күнде аңнап, аңдан амдиреп, мынчап чоруп тур. 
Унуун ол кижи бир күн бөр адыптарга, балыг чоруй баар ол. Хайрхан куду үнүп чоруй баар. Эртенинде бир чуңма адып каар. База балыг холун сөөртүп ап чоруй баар. Бо кирелиг мерген бооп, аң-билен амдиреп тургаш, аңын балыг чордуп мынчап болбас иргин. Ийи-ийи аңын чордупкаш олурар мен бе дээш, артынан чоруп каап тур. Изин көрүп, доңгайып ап, кулаштап турар, чоруп турар. Бир шагда амды изи чидип бар чыдар. Амды көрүп тургаш, доктаап тургаш көрсе, даг кырында үне барган, ак дестегде келген иргин. Улуг ак өг турган иргин. 
Мында чүге өг турар ирги? Мен болбас черге келген болур мен бе? Чүү-даа болса, келген үүлем, барайын деп баар. 
Чүктеп чоруун боозун уштуп, өгге чөлейтип кааш, кире баар. Мурнунда улуг ашкыяк олурар. Дегде улуг хоочун олурар. Ийикийеӊ кижи, өөнүң иштинде чиве чок. Дегде бир шур соо турар, бир шур аяк турар. Өңге чиве чок. Бөр билен чуңма ийини дегде баглап каан.
 Амдыы көөркүй хоюп, декпилеп, чүткүп, ынчаарда хоочун ажынып: ‘ой, ескен, каткан эвээн, кыргый хаптайын бе’ деп эдиреңин ап, ынчаарга, ашкыяк: ‘ой, дегбе ынаар амдиреп чораан амытанны дегбе’ дээр. Унуун хоочун ыңгай көргеш, амдыыгы шуру соонан шуру аякка бир чиве куткаш ‘ма, мону ижип ал’ дээрге, мынчап ап көөрге, чаагай кызыл-күрең тарак болур. 
Таракты ижип ап, бистиң тыва езу-биле аякты ол шиинде кагбас, чаагай чылгааш, каап каар. ‘Сеңгээ ындыг чиве чаяаваан иргин, че, ма, мунуун амдиреп чор’ дээш, бир балык түрлүг чиве ап бээр. Унуун соңгаар ол кижи, унуун артык мерген бооп, унуун артык эки бооп чой барып тур. Үнүп келирге, өгде чок, түктүде чок болу берип тур. 
Ол чалыы кижи кырыыже чоруурда, ол күрээ, лама деп чиве тыптып келген. Ол чарыктың адын ол кижиниң ады билен Көрлээти, Көрлээтиниң-Чарыы деп адап каан. Чайын аалдар чарык аксынга өксеп-өксеп өөн тип чайлаар, харлыг меңгилиг даг. Ол аалдарның ынчап келген черинге улуг арагычы, кончуг эрдемниг лама арагы ижип чорууш, Көрлээтиге кээп тур. ‘Хай, есиңмер, Алдай Дээдистиң аңын хыдып турар сен. Бөгүн меңгээ мүн ижиртип шыдавас чиве болсуңза, эртен сени кызыл тының көзүлдүрбейн чок кылыр мен’ дигген. 
Эртенинде барса-ла, аң хояр, барса-ла, аң хояр мындыг болган. Бо болбас иргин, бо лама бир чиве кылган иргин. Кежээ куду аң хоюп, күн ажып чыдарда, бир сүүр дагның кырынга үнүп ап, алгырып-кышкырып чалбарып тур. ‘Алдай-Таңдым чүү болдугар, мени кызааннап, мындыг лама мени мынчап чыдыр. Мени өршээгер, өвүрегер!’ 
Ынчап олургаш, куду дүжүп, ам чанар бе? деп боданып олургаш көрсе, дии ында кончуг эптиг черде бир каш аргар чор иргин. Ай, чүү болса-даа, барып көрейн деп, хап баткаш, аъдын баглап кааш, үңгелеп баргаш өндейип көрсе, тур иргин дидир. Колдуунга шыгааш, адар диирге, лама кижиниң савиир деп чивезин астып алган турар. Шыгаан черинге ындыг чиве кээп дуглап аптар. Углааны углаан, хамаанчок мажызын базып тур. Аргар ийи үш улай халыыш, кээп ужар. 
Союп дергилеп ап, өг куду шаап келсе, лама өөнде кээп алган, хаваан дүүп алган олур иргин. ‘Ай, аргажок мен алыстым. Болбас кижиден, Дээдистен, Улуг Таңды, Алдайнан улуг үлүглүг кижиден мен ынчап болбас турган иргин. Бо чүү кончуг чүректиг кижи силер’ деп тур. Мынчап көрсе, амдыыгы савиирин хара боонуң огу мынчалдыр ора-чара апарган турган иргин. Ол ламаны көрген ашкыяктар турган, амды чок.