ЧЕР-ДЕЛЕКЕЙ, ЯНЗЫ-БҮРҮ ШАЖЫННАР ДУГАЙЫНДА

Чамбы-тип бүдүп, кижилерге шажыннар үлеп бергеш, оларга үлүг-хуу, салымын көзүлдүрүп берген. Ынчаарга, бистиң чүдүп чоруун хам шажынның хугуцаазын доктаадып берген. Ынчаарга, хамга шүтүнер улустар, күрүнелер делегейни чаалап, күштүг бооп, хөгжүлдүг улуг күрүне болган. Ол чүл дээрге, моолдар, тывалар ооң иштинге турган. Хоюг сөөктерни, делегейниң чартыын эжелээн күштүг болган. Ооң соонда шажынның эргезин шарының (сарыг) шажынынга берген. Будда шажын кээрге, бо манчылар, кыдаттар, төвүттер олар ол шажынның номналынан башка ораннарны моолдарны, тываларны бодунуң эргезинге киирип алган. 
Ооң дараазында киристос шажыны чедип келген. Ооң үезинде орус, америка, кырмаания деп улустар улуг күштүг бооп, делегейниң кырынга көгжүп, чаа-чалбак үндүрүп, делегейниң чартыын ээлеп мынчап турган. Төнчүзүнде казактың аллах мусулман шажынга эргезин берген. Ам мусулманнар күш ап, казактар көгжүп, чуртталгазы экижип, ында-мында чаа үндүрүп, чишээлээрге, иран, ирак, пакистан, афганистан, араб дээр, олар аразында чаалажып, бактажып турар. Мусулман шажынның үези алдан чылдың хугуцаалыг дээр. Төнчүзү бо ам дооступ турар. Ам катап хам шажын эгелээр. 
Хурмустуну бис Алдай-Дээдис дээр бис. Үстүүгү бо көк дээривисти бистиң черге көк дээр деп адавас бис. Ону шээрлээр. Көк дээр деп каргаан, кижини бак көрген сөс. Ол дээрге, Алдай амылава, Дээдис амылава дээр, Дээдиске аас үнме дээр, көк дээр деп аайтып болбас. Унуун бис Алдай дагларының аразында турар, ооң бойдузун шүтүп, дагып турар болгаш Алдай-Дээдис деп күндүлээр бис. Алдай-Дээдис кижи бүрүзүнге эмес, бодунуң эки көрген ончагай кижизинге чаяачызын чорудар дээр. Ол дээрге, Хурмустунуң чаяачызы хам кижиге келир дээн сөс. Олар бойдустуң дириг амытаннары каарган, үгү, кырза, дилги, тоолай-койгун бооп кээр. Мен чишээзи, хам болган болса, Хурмусту чаяачызын чорудар, ону мен чүү-даа билбес. Каарган келгеш, каак-каак дээрге, мен ооң дылын билир болур мен. Билбес-даа болса, чүнү аайтып турарын сагындырып, кижиниң бодалынга дүже бээр. Ынчап кээрге, хам кижи дүңгүрүн, күзүңгизин көрүп, каарганның аайтканын күзеңгизинге көргеш, бак чүвени карак-биле көрген ышкаш аайтыыр. Хурмусту ындыг ужурунан кижиге элчизин чорудар.