Арыг сөөгүйүмнү көдүрген

Ажыг долгаамны үлешкен,
 Агый-буурул энемниң,
 Арык-түмен чаяаны дээр.
 Алдын сарыг уураанан
 Азырап-эмискен, 
 Аңгыр куштуң давыраа кептиг турарымда,
 Агый-буурул энейимниң увай
 Эмииниң сүдү,
 Эдээнге эдектээн.
 Ооң-биле мени мынчаар
 Эжиндирген болгай аан.
  
      12. Барыын-соңгу чүгүйүмнү
 Айтып берген, бо Бай-Алдай!
 Чүс сес сүмбер сөөгүйүмге,
 Сиңирип келген, чаяаннарым!
 Чамбы-дип бүдерде,
 Чараа-чечен чаяап тур.
 Чаңгыс чаяр алчыырым,
 Чарным чимеп тыртайым.
 Тос хамнан уктуг мен,
 Доржу хамның орнаш мен.
 Бүрлен ыргай дазылдыг,
 Бүрбүс хамныӊ кызый мен.
 Айтыр-айтыр тос харам,
 Арагачы бай харам.
 Ээр эжикке энелип,
 Эрлик эжиин ашчык мен.
 Хара эжикке казылгаш,
 Хара дээрнен алчыын мен.
 Аргажоктуң чоруун бодум,
 Аргаң бар бе чайлазын!
 Сууртунуп үнген чаш ыяштыг,
       Сундунуп аккан агым кемниг,
 Санап четпес адырлыг, 
 Сактып четпес оюктуг,
 Ала чаагай сергек көөм,
 Агым чаагай суглуг ийик.
 Чаашкын чаап келирде,
 Чаш көк өзүп келир.
 Ага-дуңма чедип келирде,
 Агый-буурул дозуп келир.
 Чалым-хаямда чазаам бар ийик,
 Чардам суумда чайлаам бар,
 Кызыл сүүрде кыштаам бар,
 Кызыл саңмаа бөргүм бар.
 Тос хамның уктуг мен,
 Доржу хамнан орнаш мен.
       Бүрлен ыргай дазылдыг,
       Бүрбү хамныӊ кызый мен.
       Хам Шаарактан уктуг мен,
 Хам бөрнүң дөстүг мен.
 Хара ыяштың дазылдыг,
 Хара шайның сержимниг,
 Агый-буурул энемниң.
 Арык-түмен чаяаны дээр. 

       13. Аайтырыым бар иргин, Бай-Алдай!
 Чүс сес сүмбер сөөгүйүмге
 Сиңнигип келген чаяаннарым.
 Чамбы-дип бүдерде,
 Чараа-чечен чаяап тур.
 Чаңгыс чаяар алчыырым,
 Чарным чимеп тыртыйым.
 Тос хамның уктуг мен,
 Доржу хамнан орнаш мен.
 Бүрлен ыргай дазылдыг.
 Бүрбү хамныӊ кызый мен.
 Аайтып-аайтып Тозуй-Харам,
 Арагачы Бай-Харам!
 Ээр эжикке энелеп,
 Эрлик эжиин ашчык мен.
 Хара эжикке казылгаш,
 Хара дээрниң алчыын мен.
 Аргажоктуң чоруун бодум,
 Аргам бар бе, чайлазын!
  
      14. Ээй, барыын-соңгу чүгүмнү
 Аайтып берген, Бай-Алдай!     
Чүс сес сүмбер сөөгүйүмге,
Сиңнигип келген чаяаннарым.
Ээр эжикке энелчик бис,
Хара эжикке казылчык бис.
Хара дээрнен буктадып,
Аргажоктан чоруур мений,
Агай-буурул энемниң,
Аарак төрээн чаяан дээр.
Аал-чурту, адыл-малы,
Ажы-төлү, аал-коданы
Төөзүн эргий көргер!
Силер кептиг мерген-чечен,
Сен кептиг кончуг чиве чок!
Тавын сөвүүн шагның эргилдезин.
Бисти мынчаар хамырхадып,
Хайладып турган аал-чурт, ха-дуңма,
Аргажоктан чор бис ийин. 
  
      15. Эртеги шаанда чогуй болду,
Элгин-шилги дүңгүр чок,
Шагдагымга чогуй боду,
Шарлаң-ыяш дүңгүр чок.
Элдеп-сөвүүн шагның эргилдези,
Эртип эргип чоруй мени.
Агый-буурул энейимниң,
Арык сөөгүн көдүрген,
Алдын довурактыг Бай-Алдай,
Алгыг эдектиг Бай-Алдай!
Сууртунуп үнген чаш ыяштыг,
Сундунуп аккан агым кемниг,
Алдын күнүм, мөңгүн айым!
Эдээгерге эдектеп,
Колдуугарга хоргададып,
Алгыг эмиигерни эмзирип,
Амда бисти азырап, өршөө!
Дыңсыг аайткан сөзүгерни,
Дыңнатпайн көр.
Быжыг аайткан сөзүгерни,
Билээмге суп дыңнаайн!
Хам Шаарактан уктуг мен,
Хам бөрнүң дөстүг мен.
Хара дээрниң уктуг бис ийин,
Хара ыяштың дазылдыг бис ийин.
Силер кептиг мерген күжүр,
Сен кептиг кончуг чиме чок болду мооң.
Алгаан чүвениң ак-көк шарын иш,
Аалдап келген чүвениң арагазын четтир.