Шаанда тыва улус чагырга чок чораан. Сөөлүнде моол улус кээп ону чагырып алган үеде Борбак-Сат, Чүгүрүк-Сат деп ийи алышкы Алдыы-Ишкинге чурттап туруп тур. Кончуг-даа аңчы эрлер чораан чүве-дир.
Өөлеттер ол ийи алышкыны тудуп чагырып алыр дээш, Өргүнден үнүп кээрге-ле, Алдыы-Ишкинге кежээ даш оңгу- лар тудуп алгаш, оларны адып тургаш, ойладып чорудуп турганнар дээр.
Чүгүрүк-Сат Чаңгыс-Шивиге чадырлыг чурттап турган. Бир-ле кежээ ашак ооргалап удуп чыдып алган. Кадайы уруглары-биле көрүп олурарга, дыдык чадырны улус бакылап келгилээн. Улус келген-дир деп билип кааш: «Мен ыяш киирип эккээйн, уругларым» — дээш үне халааш, Кургуулдарны куду, Шом-Шумнуң бажы-биле чоруткаш, Борбак-Сатка чеде берген-дир.
Борбак-Сат өскеп олурарга, чеди кижи Шанчыг-Аксындан кежип алгаш, өрү чоктааннар. Ол улустуң башкылыы артты ажа берген. Сөөлгү кижини Борбак-Сат адарга, ооң согуну эзерниң соңгу бажы-биле кижизин өткеш, эзерниң мурнуу бажынга кадалы берген. Демги улус Органче кире берген. Согунну Бээзи ноянга аппарып берип-тир. Дөрт чыл болганда, демги ноян Борбак-Сатты эп-биле кыйгырткан-дыр.
Борбак-Сат чеде бээрге, ноян тургаш:
― Бо кымның согунул?— дээн.
Борбак-Сат ону ап алгаш, кулаанга деңгиледип-деңгиледип:
― Мээңии-ле-дир — дээн.
― Ындыг болза силер ам чана берип-тир силер — дээш, торгу тон, кызыл диңзе кадап берген.
Борбак-Сат чанып чоруур деп турда, ноян тургаш:
― Бо бег кижи-дир, аңныг-меңниг черге барып азырап көр — дээш, ында олурган кырган аскак ашакты эдертип бе¬рип-тир. Борбак-Сат диңзезин кадап, биеэки ашаан чүктеп алгаш, кылаштап чанып кээп-тир.
Борбак-Сат аңнаарда-ла, демги бээн чүктеп алгаш чоруп турган.
Бир-ле туруг кырынга хонуп чыда, канчангаш-ла шимчеп- тер орта демги бээ туругдан чуглуп өлү берип-тир. Ол чер оон бээр-ле Бег-Сөөгү деп аттыг апарган, Хемчик-Аксында чер ийин ол.
Борбак-Сат, Чүгүрүк-Сат база бир дуңмалыг чүве иргин. Кара-куш өлүрүп алгаш, согун чүглээр дээш, ооң чүүн үлежип тура, «Сен сөөлүнде алыр сен» дээш дуңмазынга бербейн барганнар-дыр.
Дуңмазы оон могаттынгаш, оюн чурту Элегеске барып чурттап туруп алган. Ынчангаш ол черде Сат-Оюн деп улус бар апарган чүве-дир.
Борбак-Сат, Чүгүрүк-Сат деп улус — саттарның өгбелери болур.
Кыс-Халыыр
