Шаанда байлар ажык-кончаа сүргеш оол, кыс төрүттүнүп кээри билек-ле, келир үеде кудалажырының демдээ кылдыр «аас белээ» солчуп алыр турган. Бир ортумак бай кижи душтуктуг турган уруун аас белээ алган кижи мен дээш, улуг бай кижиге бээр дей берген. Уруу ынавайн турда-ла, ол улус уруун тудуп-шарып бергеш чорудупкан.
Уругну Манчуректиң Бедик-Хавак деп черге аалга эккелген. Кежээ айдыңда уруг дезипте берип-тир. Уругнуң бээ баштаан аъттыг, чадаг хөй кижи ону сүргеш чорупкан. Айдың кежээ дайзын холундан адырлып алгаш, аалын сактып чүгүрүп орган күжүр кысты көрген болза, соругдан хойган аң-на боор ийин, күжүрнүң чаражы.
Өл хаак дег чаш назынында өскениң кара холунга кирер деп барган күжүр кыс бир сактырга, соондан ызырты чедип келген күчүлүг араатан дег дүржок сүрүкчүнүң тыныжы ооң мойнунга изиг-изиг ышкаш болган. Уруг хемниң кызааланып келген ийи хана дег кара туругларының чиге кырынга келген. Кезээде-ле шааңайнып чыдар Манчуректиң шапкын суу ынаар-ла дөвүн шын иштинде «Бо кызаалап мени арта халы, тының алыйн, чараш кыс!» деп ырлап чытканзыг болган. Кызыл-даван уруг эгиш-тыныжы-биле маңнаан ояар келгеш, ол кызаалап Манчурек хемни арта халып чоруй барган... Ону сүрүп чораан араатанзыг амытаннар алаңын азып, карактары аларжы берген туруп калганнар. Бээ кижи: «Өршээ, хайыракан, барганнай барзын-на ыңай! Чоннуң кызы төнген эвес» - деп, ооң соонче чалбарып кааш, улузун эдерткеш, дедир чаныпкан.
«Ынак оглунга ынчаар бердинер болбас ийикпе, кыстар дигензиг Кыс-Халыыр Манчүрек мурну-биле эрткен-дүшкен улуска бодунуң төөгүзүн чугаалап бериксээн чүве дег дээр-биле өңнеш сугда көрүнчүктели берген кезээде-ле боданганзыг туруп-ла турар.
Кыс-Халыыр
