Кертик-Кара дөңмээниң эъдин үзе манзылаткаш, оозу куйлаан хилинчектенип чыткаш:
― Чеже-ле дириг кижи ханы соруп чоруур деп сен, черле бирээни көргей-ле сен, кедереп барып-тыр сен, Сеңгин, хептели бээр хүнүң бар-ла эвеспе!— деп, Сеңгин-Чаңгыга өжээн-килеңи хайнып кыжанган дээр.
Сеңгин-Чаңгы бир-ле кыжын Чадаана кирип, ноянның өргээзинге шагаа-найырга чорааш, Ишкиндиве чанып бар чоруп-тур. Орайтаан. Соок-даа чыккыладып кээп-тир. Чаңгы соогунга
шыдашпайн, хонуп алыр дээш, аңчы Чыртак-оолдуң кыштагда аалынга чедип келген.
Чүгле аксынга өй малдыг-даа болза, аңчы Чыртак-оол чаңгызынга тулган семис ирттиң ужазын салып-тыр.
Соокка доңган-дожаан чаңгы семис эътти таптыг дайнап алыр-дыр деп бодааш, чиигеп алыр-дыр дээш эштенчизи-биле дашкаар үнген.
Чыртак-оол оларның соондан үне халааш, бүдүү дыңнап турарга, Сеңгин-Чаңгы эштенчизинге:
― Аңчы-даа кончуг ирттиң ужазын дүлген-не болгай, оол, кыдаттан чаа садып алган бижээм чүве, мооң бизин дашка шалывыдам —- деп чугаалап-тыр.
Чыртак-оол тургаш:
― Каям, хайыраатымның бижээн мен шалып берейн— дээш, ооң бижээн барып ап алгаш, турган хаяга бижектиң бизин удур идип-идип, дедир тутсупкаш, өөнче кирип кээп-тир.
Аңчы-даа, чүү боор, ужаны чалгалааш26, чаңгының мурнунга эккеп салган-на. Чазый чүвең ужаны кезер дээрге, бижээ эдирээ-биле дөмей дөгей чүве бооп-тур. Хорадаан шии-биле чаңгы ол-ла хевээр куруг хонуп-тур.
Yш хонганда, Сеңгин-Чаңгы Чыртак-оолду аалынга келдиртип алгаш, база-ла балдырының эъдин чире манзылаткаш салган-дыр.
Аңчы Чыртак-оол Сеңгин-Чаңгыга өжээн-кылыын мынчаар ырлап чораан дээр:
Ужа салып бээримге,
Улуургааштың чивээн Сеңгин,
Улуг эъдим манзылааның
Утпайн чорааш, ужурлаар мен.
Чаг-ла дүлүп бээримге
Чаргы бодааш, чивээн Сеңгин,
Саарым эъдин шагаайтааның
Чалынмас мен — шак-ла сени...
Бир чыл болганда аңчы Чыртак-оол тайга артындан аңнап чорааш, чанып ора, Ишкин бажында арт кырында оваага чалбарып туруп-тур.
Эжен-не бо, аът былгырган — келзе-ле, чыраа шилгизин мунган, кара торгу тонун кеткен, оттук-бижээ кылаңнаан Сеңгин бооп-тур.
Чаңгы түр бастырып кээп аът кырындан:
― Дынны тут, сойлук! — деп хөректээн.
Аңчы тура халааш: —
― Аа богда, Алдыы, Yстүү Ишкиннерим, аксымдыва-ла киир каап өршээдиңер — дивишаан, чаңгыны дүжүрүп чыткаш,
ооң бижээн хынындан ушта соп алгаш, эштенчизин сывырып чорудупдуп-тур.
Чаңгы алаң кайгап, аксын аазадыпкан.
Аңчы Чыртак-оол өштүг-өжээнниг Сеңгин-Чаңгыны ужур тепкеш, өзээр хой-даа ышкаш кылдыр ойтур каап, кырынга олурупкаш, торгу курун үзе кезиптерге авыяастыг идегет ала карактары дырбаңайны берген, чаннып-тейлеп:
― Тос чыгааныңны доозазын өдейн, чүгле амы-тыным оочулап көр, эт-мал-биле бажың ажыр шаңнаар мен — деп чыдып-тыр.
Чыртак-оол тургаш:
― Тос чыгаан деп чүвеңни доозазын санап күүсет!—дээн.
Сеңгин-Чаңгы чыда:
― Адыр бооңнуң аксын чылгаайн, аъдың дуюун чылгаайн, улуг бижээң бизин чылгаайн...— деп-деп-ле, үңгеп-союп туруп берген. Ынчаар орта аңчы Чыртак-оол чииртимзээш, чаңгыны тургузу тыртып кээп, бир алагадааш:
― Тос чыгаан деп чүвеңни хамык чон көрүп турда, күүсеттирер мен — дээш, салып чорудупкан.
Аңчы Чыртак-оол удаваанда Сеңгин-Чаңгы сугга баргаш, ону тос чыгаанга киирип туруп, ырмазын сыккан чүве дээр.
Кыс-Халыыр