1880 чылда Ашак-Чымба арагалап тургаш, Чамбалды хорададыпкан. Күжүр Чамбал кош бижээн ушта соп кээп:
Колдук алды соолаңнадыр
Кош-ла бижээм, хоолуг бижээм,
Кодан аалды хоозурадыр,
Хоолургак Ашак-Чымба —
дээш, дап бээрге, оозу үне халаан.
Даартазында Чамбалды байысааргаг
― Мыйыстыг буга дөңгелчик бажы чазарлап турда, Дөңгүр буга ээги-төжүн дөгеп бээр чүве бе — дээш, алдырбайн барып-тыр.
Сагаан хаан биле Кыдаттың чургааны көжээ ыяшка дужуп кээп, бижик солчур турган. Кыдаттың чургаанын Шуй бажында Шапшаалды ажыр чүктээр чүве-дир.
Чамбал ону чүктеп чорааш:
― Чуңгуу дуюглуг инектен дора, кижээ чүктедип чорааш, чургаан мен деп чүнү кылыр дээш кел чыткан хоютку сен!— дээш, эттеп чораан.
Сөөлүнде демги чургаан ноянга хомудал киирерге:
― Таваңгайын сугландырбайн, кадак эдээн куурартпайн, мен-не болгаш чүктеп чоржук мен, ужуп-туруп чораан кижи чулгуй идип, базыптаатым-даа ыйнаан — деп-тир.
Чамбал бир-ле катап таңды артында Хан-Дээрден дииңнээр дээш бар чорда, Талдыг-Чоогага аңаа хүрээ ламазы таварышкаш:
― Хилинчектенип чорбайн, сагылдан четтирип албас сен бе, Чамбал? - деп-тир.
Чамбал тура:
― Кеңгиргелиг лама кижи дываажаң оранынче ырлап бар чытканын кым көргенил, кежегелиг ашак кижи ынаар ыглап бар чытканын кым көргенил?— деп-тир.
Сарай-Даа Чер-Чарыкка хараган аразынга хонуп алган турган чүве-дир.
Кайгал Чамбал халдып келгеш, аъдын баглааш, кире дүжүп-тур.
Сарай-Даа оргаш:
Баглаажымга аъдын баглаар хамаанчок, аалымны эжиктеди кижи эртип көрбээн чүве — деп-тир.
― Даа кижиниң өө дазыргайга-ла турар боор, бег кижиниң өө белдирге-ле турар боор, кайыын келген, хат когурумдан дескен, хараган аразынче дывыржаан, калга-бадарчы боор деп бодадым — деп-тир.
Өгге кирерде, кайгал Чамбал мынча дээр чаңныг кижи-дир:
― Кайгамчыктыг Калчан-Хоор чүнү кылгап деп, каштан чулуп алзын, кайгамчыктыг кайгал Чамбал чүнү канчап каан боор, каштан каргыраалап алзын.
Чаактыгга чаргызын алыспаан кайгал Чамбал деп кижи ындыг кончуг ааскыр-сөскүр эр чораан-дыр.
ХЭЭЛИГЕ ӨРТТЕНГЕН ДҮЖҮМЕТ
Бир-ле кижи теве оорлап чипкен чүве иргин. Ол оорнуң херээнге база бир өске кижи киришкен. Кыдат дүжүмет оорларны истеп тургаш тыпкан.
Тевени оорлаан кижи ук тевениң чода сөөгүнден балды-биле оя каккаш, дөрбелчинней чазааш, торгу кадакка ораагаш, чеңинге суп алган. Демги кижи дүжүметтиң мурнунга баргаш, ооң-биле ийи холун уткуй сунгаш, амыр-мендизин айтырарга, дүжүмет:
Сени мен танывас мен, ынчангаш амыр-менди айтырбас мен — дээн.
Оор чеңинде кадаан улуска көргүспейн бүдүү ужулгаш:
― Силерниң-биле мээң ачам таныш өңнүктер болгай, ынчангаш мендилежип тур мен — деп-тир.
― Сээң ачаң кандыг кижил, ады кымыл, каш харлыгыл?— деп, дүжүмет айтырган.
Оор олургаш:
― Мээң ачам бежен харлыг шокар эр-ле болгай — дээн.
Демги дүжүмет бо оор меңээ хээли берип турар-дыр деп бодааш, ам-на мендилежип, оорну кедээр дөжек кырынче олуртуп каан.
Дүжүмет көрүп турда, оор демги чүвезин орун ширтээниң каъдынче суп каан. Ынчаар орта ол дүжүмет тевениң херээн оор кижиниң эжинче чая шиидипкен.
Оор тургаш:
― Эргим дүжүметтиң шииткели тергиин шын болду. Мен силерге оорлаан тевемниң чодазының сөөгүн берген мен— дээш, сөөгүн дүжүметтиң мурнунче октапкаш, үне-ле халаан.
Хөөкүй дүжүмет хорадааш, демги оорну согар дээш, хып чыткан кызыл көс аспактапкаш, холун өрттедип ап-тыр оо!
Кыс-Халыыр