Төлгелээр чүвеге чарын салырын тыва улус бурунгудан ажыглап келген. Аңнаарда, чорук чогуп, олчалыг болурун баш удур чарын салып төлгелээр, мал-маган чиде бергенде, ыяап-ла чарын көөр кижилерни сураглап чорааш, барып чарын салдырар чораан.
Чарынны кижиден артык теве база көөр дижир чораан. Улуг кижилер аарып-аржааш чыдып бергенде, ооң чоок кижилери тевени чедип эккелгеш, соңгу чүкче көрүндүр чыттыргаш, чарынны отка өртеткеш, тевениң караанга чедиргеш, аңаа көргүзер. Бир эвес аарыг кижи удавас сегий бээр болза, ол анаа шөлээн кегженип, кижилерже өөрүшкүлүг көөр. Бир эвес аарыг кижиниң байдалы бергедеп, ыңайлай берген болза, тевениң карааның чажы төктүп баткылааш, бажын чайып каар.
А. Д. Арапчор
Тыва улустуң мифтери болгаш тоолчургу чугаалары, 1995.