ЧАА-ХӨЛ

Тываның аай-дедир хемнериниң белдири болгаш, ол чер шаандан тура чаа-дайынның шөлү, хөлдүг-шимээнниг чер турган.
Ынчангаш чаа-дайын хөлү турган болгаш, Чаа-Хөл деп аттыг апарган чер дээр. Херек кырында ол черде хөл-даа чок.
Чаа-Хөлдүң девискээринде ындыг чаа-дайын-биле холбашкан аттарлыг шериг даргалары сүмележип турган боорга, Сүме-Бел деп каан, доскуулчу харап көрүп турган боорга, Хараар-Тей деп каан, кортук чаңгы дезе берген боорга, Чаңгы-Дезии суг-суг деп адап каан черлер Чаа-Хөл деп аттың тывылганын база херечилеп турар дижир.
Кыс-Халыыр