Шаанда Чыргакы, Аяңгатыга чок дээн шевер, ат-сураглыг Чаңгаа, Балапай деп ийи дарган чурттап чораан дээр. Оларның кайызы-даа мөңгүнден угулзалаан нарын эдилелдер -чавага, билзек, кулак сыргазы, өөк, оттук-бижек, чулар-чүген, эзер базыткыыжы, чес-хола, хөл-шыдыраа дээш черле кылбас-тутпас чүвези чок дарганнар иргин. Ол ус-шеверлерниң кылган каас-шиник эдилелдерин чон Ары өвүр чок эдилеп чораан.
Бай дүжүметтер оглу-кызын өглээрде, оларны кыйгыртып аппаргаш, үр үеде халас узандырып дарганнадып алгаш, хөлезининге чүнү-даа бербес турган.
Бир-ле катап Чаңгаа дарган самдар өөнүң адаккызын ажып алгаш, чааскаан узанып олурда, ыт ээре берген.
Чаңгаа хана караандан бакылап көөрге, бир байның оглу аъдының эзеринде тыртыйты олуруп каапкан, хөрүктелдир челзип кел чораан.
Дарган кылып орган ажылын ара каггаш, аңаа уткуй баргаш чолугуп, аъдындан дүжүрүп, ыдын ай деп, эжиин ажып, өөнче чалаан.
―Сени шору шевер апарган деп сураан дыңнааш кылган чүвеңни көөр дээш келдим. Кудуп алган шыдырааңның чаражы дегет-тир. Ол чүвеңни меңээ сат. Ядыы кижи ону чоор сен. Менде мал чок дээр эвес, бергей-ле мен — деп, ооң карактары чилби шинчи кире берген чугаалап турган.
― Кижи чагаан чүве ийин, дээрги, өртек-үнезин апкан кижи мен.
― Сатпазың ол бе, сойлук?
― Хоржок ийин, дээргим, кижи мегелеп шыдавас мен.
Ынча дээрге, демги бай оглу:
―Дажаараан, тоткан, демир-дес кескиндизи-биле амыдырап магалыг-дыр бо — дээш, Чаңгааның кудуп алган шыдыраазын тө тепкеш, хертейти базып үне берген.
Хорадаан дарган масказы-биле ол сыңзыг, турамык байның оглунуң чарын аразынче тутсу кааптар деп дап берип чоруй, туттуна берген.
Чылдар эрткен тудум-на ол ийи дарганның шевер ат-сураа чонга улам нептерээн. Ынчалза-даа оларның аажы-чаңы бот-боттарынга таарышпастаан: Балапай шала бай кижилерниң чагыгларын кылыксаар, ажык-кончаа сүрүксээр апарган. А Чаңгаа шыдалы чок ядыы кижилерге дузалаксаар, алыксак-чиксек-даа эвес, бөдүүн дарган чораан. Ол бодунуң кылып турар ажылын эчизинге чедирбээнде оон салдынмас, турум чаңныг кижи-дир.
Балапай бир-ле катап Чаңгаага чедип келгеш:
―Кайывыстың-даа шеверивис дең хире-дир, үш чыл болгаш, кижи сонуургап, кайгап ханмас эттен кылып алгаш, мээң аалымга чедип кел. Кымның артык шевери көстү-ле бергей — деп мындыг болган.
Балапай кадайының кулаанга аксы, тии чок, өлзей удазын угулзалыг, кулак сыргазы кылгаш, ону көргузер бооп турган чүве-дир.
—Мен ажыдып-хаарга, кижи ышкаш чугаалап турар шооча соп чедире бээр мен — деп, Чаңгаа чугаалаан.
Болчажып дугурушкан үш чылы эрте берген. Балапай дарган кадайының кулаанга өл кидис шарып, сыргазын тиг чок кылдыр тудуштур сырыладып чадашкан.
Чаңгаа дарган келгеш, Балапайга ийи дүлгүүр-биле ажыдарга, «Чаңгаа»; хаарга, «Чаңгаа дарган соккан, кың» деп чаңгыланып турар мөңгүннеп каан шооча көргүскен.
Сураглыг дарган Чаңгаа дугайында чугаа ам-даа чон аразында чурттап чоруур.
Кыс-Халыыр