Бедик мергежилдии, салган сорулгалыы, даанган ажыл-херээ дээш доктаамал харыысалгалыы Тываның алдарлыг ажылдакчызы, тыва спортчулар аразында хостуг хүрешке ССРЭ-ниң баштайгы спорт мастери, Бүгү-эвилел категориязының судьязы база педагогика эртемнериниң кандидады Ө.Ч.Оңдарга профессионал ажыл-чорудулганың шилчилгелиг чадаларын дес-дараалаштыр ажып эртип эңгиин тренер-башкыдан дээди өөредилге чериниң проректорунга чедир орук эртер арганы берген.
Өргелээр Ондар 1947 чылдың январь 12-де Тыва автономнуг областың Сут-Хөл кожуунунуң Ак-Хүүректиг деп черинге чырык черге көстүп келген. Удавайн өг-бүле Кызылга көжүп кээрге, оол ортумак школага өөренип эгелээн. Оолдуң хостуг хурешке туралыы биле ынакшылы дыка эрте илереп келген. Ол он бир класска-ла бирги разрядтыг апарганын, бичиилерни тренировкалаары-биле ону уругларның спорт школазынче чалаанын кайгаан ажыы бар бе. Аныяк оол кайда-даа четтигип турган: бүгү эртемнерде ол чүгле «дөрттер» биле «бештерлиг», УСШ-да ооң хайгааралында оолдар хоорай, республика, харын-даа Россияның янзы-бүрү хоорайларынга эрткен зона маргылдааларынга шаңналдыг черлерни ээлеп турган, а ол чайлыг үе тыпты бээрге, хостуг хүреш дугайында методиктиг литератураны хынамчалыг шинчилеп турган, ол чорук хүреш хевистеринге аныяк өөреникчилер-биле кичээлдер эрттиреринге дузалаан, аажок ажыктыг болган.
Школа дооскаш, Өргелээр дораан-на Кызылдың пединститудунга өөренип кирип алган, ынчалза-даа бодунуң өөреникчилерин каап чадап кааш, УСШ-га тренерлеп ажылдаарын уламчылаан. Бүгү беш чыл дургузунда ол институтка чедиишкинниг өөредилге биле оон дудак чок чедиишкинниг тренер ажылын дакпырлап келген. Диплом алган соонда, ону күш-культура кафедразынга башкыладып арттырып каан, ол-ла чылдың ноябрьда шеригже - Чита кызыгаар округунче кыйгырты берген. А курлавырже үнгеш, мурнунда ажылдап турган черинче ээп келгеш, мөөрейни тудуп шыдап, "альма-матерниң" төрээн ханаларынга улуг башкы апарган. База катап салым-чаянныг аныяк мөгелер-биле ажылдап эгелээн. Оон туржук, ол спорт мастери апарган болгаш, аңаа харыысалгалыг маргылдааларны шиидерин бүзүреп эгелээн. Ынчангы спортчуларның сактыышкыннарын ёзугаар, шак ол рольга ол бодун шыңгыы боорда, чөптүг база мергежилдиг арбитр кылдыр көргүскен.
Ол аразында ооң мурнундагы өөреникчилери янзы-бүрү маргылдааларның тиилекчилери, Тыва биле Сибирьниң чемпионнары апарып турган. Он хире чыл дургузунда ол ССРЭ биле Россияның он алды спорт мастерин, спорттуң национал хевирлеринге дөртен ажыг спорт мастерин, үжен спорт мастеринге кандидатты өстүргенин чугаалаарга-ла, четчир. Ө. Ч. Ондар ылап-ла төлептиг мөгелерни кижизиткен, олар Тываның ат-алдарын чурттуң хөй хоорайларынга камгалап турган болгаш камгалап турар-даа.
Алган дөзү:
1. «XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери». – Кызыл: Тываның ном үндүрер чери, 2004. - Ар. 318.