(1917-1981)
Барыын-Хемчик кожууннун Хѳнделеңге 1917 чылдың январь 1-де тѳрүттүнген. 1936 чылда Кызыл-Мажалыкка мал эмчизи кылдыр ѳѳренип алгаш, үжен чыл ажыр Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг сумузунга мал эмчизи кылдыр ажылдап чораан. Ол Монгуш Черзи-биле чергелештир тыва чонар-даш уран чүүлүнүң үндезилекчилериниң бирээзи кылдыр санаттып турар.
1949 чылдан тура Хертек Тойбухаа янзы-бүрү делгелгелерге киржип эгелээн. Чонар-даштан кылган ажылдары ооң бедик мергежилин бадыткап турар. Ат-сураглыг «Эзириктиг элик» деп ажылын Кызылче Саян дагларының талазындан кирер кедээр дагда бетонга аңгы сиилбип кылган.
Бодунуң чогаадыкчы ажыл-ижинден аңгыда, даш чонар ус-шеверлерни ол сырый каттыштыргаш, оларның школазын тургускаш, аныяк шеверлерни ѳѳредип, дуржулгазын дамчыдып чораан. Амгы үеде Тээлиниң уран чурулга школазын ооң ады-биле адаан.
РСФСР-ниң алдарлыг чурукчузу, Тываның улустуң чурукчузу, Россияның И. Репин аттыг болгаш республиканың Күрүне шаңналдарының лауреады Хертек Коштайович Тойбухааның ховар дээн уран-шевер чүүлдерин Тываның чурт-шинчилел музейиниң фондуларында, Москваның, Санкт-Петербургтуң, Красноярскиниң, Иркутскиниң болгаш ѳске-даа хоорайларның музейлеринде кадагалап турар.
Алган дѳзү:
1. Вайнштейн С.И. История народного искусства Тувы. – М., 1974. – С. 172-216.
2. Заслуженные люди XX века. Государственная книга Республики Тыва. – Кызыл, 2004. – С. 250.
3. Оживший камень. Фотоальбом тувинской народной резьбы по камню. – Кызыл, 1969. – С. 78.
4. Хертек А.С. Хертек Коштайович Тойбухаа. А.С. Хертек / Люди и события Тувы: календарь-хронограф 2017 /"НБ им. А.С. Пушкина Реп. Тыва", Тув.ин-т гуманит. и прикладных соц.-экон.исслед., Нац. музей Респ. Тыва; сост.: Е.М. Ак-кыс, Ч.Э. Монгуш; редкол.: Н.М. Моллеров [и др.] / – Кызыл, 2015. - С. 47.
5. Червонная С. М. Художники Республики Тыва. – СПб, 1995. – С. 155-176.
Тойбухаа Хертек «Эзириктиг элик», 1963. Тыва Республиканың Алдан-Маадыр аттыг Национал музейиниң коллекциязындан.