12.05.1951
Дыл эртемнериниң доктору, Тыва Республиканың эртеминиң алдарлыг ажылдакчызы, Россияның хөй-ниитиниң эртемнериниң академиязының чиңгине кежигүнү.
Чөөн-Хемчик кожууннуң Чадаана хоорайынга Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчизи, тыва эки-турачы эскадроннуң командириниң политиктиг талазы-биле оралакчызы М.Т. Байыскылыңның (1913-1986) өг-бүлезинге төрүттүнген.
1974 чылда Кызылдың күрүне институдунуң дыл эртеминиң факультедин дооскан соонда ТДЛТЭШИ-ниң чогаал болгаш аас чогаалының секторунуң биче эртем ажылдакчызы кылдыр ажылдай берген. 1981 чылда «Тыва маадырлыг тоолдарның шүлүк аяны» деп темага кандидаттың диссертациязын камгалааш, А.М. Горький аттыг Делегей чогаалының институдуннуң арыннажып өөренир аспирантуразын дооскан. 1982 чылдан чогаал болгаш аас чогаалының секторунуң эргелекизи кылдыр томуйлаткан; 1990 чылда аас чогаалының секторунуң эргелекчизинге ажылдап турган. 1992 чылда «Аас чогаалдың эртеми» деп мергежилге улуг эртем ажылдакчызы деп адын Дээди мергежилин хынаар (аттестация) комиссия бадыткаан.
2001 чылда «Тыва маадырлыг тоол (сөзүглелдер шинчилели, шүлүк аяны, тускай майык-янзызы)» деп темага докторнуң диссертациязын камгалаан.
С.М. Орус-оол 30 чыл дургузунда ТДЛТЭШИ-ниң аас чогаал секторун эргелеп турар. С.М. Орус-оол институтка ажылдаан үезинде эртемниг болгаш эртем-организациялыг хемчеглерге идекпейлиг киржип турган: Тываның улустуң тоолчуларының болгаш ыраажыларының чыыштарын, Тываның кожууннарының хөй кезиинге шинчилелдиг үнүүшкүннерни эрттирип, Тываның девискээринге болгаш оон дашкаар арыг аас чогаал-даа, аас чогаал болгаш энографиялыг материалдарны чыыр дээш чоруткан каттышкан экспедицияларны-даа удуртуп чораан. Чыыр болгаш шинчилел ажылдарының түңнелдери кылдыр аас чогаалының чыындылары үнген: Матпаадыр. – Кызыл, 1990; Койгунак. – Кызыл, 1991; Тыва дүрген чугаалар. – Кызыл, 1992; Тыва маадырлыг тоолдар. – Кызыл, 1990; Алдай-Буучу. – Кызыл, 1993; Далай-Байбың-хаан. – Кызыл, 1994; Бокту-Кириш, Бора-Шээлей. – Кызыл, 1995; Ары-Хан. – Кызыл, 1996 болгаш о.ө.
Мындыг монографияларның чогаадыкчызы болуп турар: Тыва маадырлыг тоолдуң шүлүк аяны. – Кызыл, 1987; Тыва маадырлыг тоолдар (Сөзүглелдер шинчилелдери, шүлүк аяны, тускай янзызы). – М., 2001 б.о.ө.
Оон аңгыда ол янзы-бүрү үндүрүлгелерни болгаш хол-бижимелдерни редакторлап, рецензентилеп турар. «ТГШИ-ниң эртем демдеглелдериниң», Улус-аралыг сеткүүл «Түркологияның» биле «Тываның чаа шинчилелдери» деп электроннуг сеткүүлдүң редакторлуг коллегиязының кежигүнү, . «Сибирьниң болгаш Ыраккы Чөөн-чүктүң чоннарының аас чогаалының тураскаалдары» деп дизиг ном-дептерниң кол редакциязының кежигүнү, Бурят болгаш Якут (Саха) күрүне университеттериниң докторнуң болгаш кандидаттың диссертацияларын камгалаарынга хамаарышкан диссертациялыг чөвүлелиниң кежигүнү болуп турар. 1995 чылда Тыва Республиканың Президентизиниң Хүндүлүг бижии-биле шаңнаткан. 2008 чылда Тыва Республиканың эртеминиң алдарлыг ажылдакчызы деп хүндүлүг атты тывыскан. Ооң соонда Россияның хөй-ниитиниң эртемнериниң академиязының чиңгине кежигүнү аппарган.
Алган дөзү:
1. Ученые ТИГИ / сост. М. П. Татаринцева. – Кызыл, 2005. – Ар. 97-98.