22.04. 1951
Дыл эртемнериниң кандидады, Россияның чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү, Тыва Республиканың эртеминиң алдарлыг ажылдакчызы.
Тес-Хем кожуннуң Самагалдай суурунга төрүттүнген.
1974 чылда Иркутскунуң күрүне университедин дооскаш, ол-ла чылын ТДЛТЭШИ-ниң биче эртем ажылдакчызы кылдыр ажылдап кирген. 1977-1981 чылдырда Делегей чогаалының институдунуң арыннажып өөренир аспирантуразынга өөренип турган. 1983 чылда «Тыва дургаар чогаалда бижимел болгаш аас чогаалдарының чаңчылдарында бот-ара кылдыныглары» деп темага кандидаттың диссертациязын камгалаан. 1992 чылда Дээди мергежил хынаар комиссия «Совет хөй-нациялыг бижимел чогаал» мергежилинге улуг эртем ажылдакчызы деп атты тывыскан.
1990 чылдан 1995 чылга чедир болгаш 1997 чылдан 2003 чылга чедир бижимел чогаал секторун эргелеп турган; 1995-1996 чылдарда ТГШИ-ниң даргазының эртем талазы-биле оралакчызы болуп ажылдап турган. 2003 чылда Тыва Республиканың культура болгаш нациялар херектери дээш харыылаар яамызының оралакчы даргазынга томуйлаткан.
Эртемниг сонуургалдары: тыва бижимел аас чогаал эртемнери. З.Б. Самдан «Аас чогаалындан бижимел чогаалынга чедир» (Кызыл, 1987); «Тыва ус сөстүң арыннары» деп үш томнуг тыва бижимел болгаш аас чогаалының айтырыгларын сайгарган эртемниг чүүлдер чыындызы (Кызыл, 2001).; Тыва чогаалдың кокпалары-биле: эртемденниң демдеглелдери. – Кызыл, 2005; Сагыш-сеткил культуразының камгалакчылары: публицистиг чүүлдер чыындызы. – Кызыл, 2011; Тыва ус-сөс: миф – тоол – бижимел чогаал: шилитинген ажылдар. – Абакан, 2011.
«Аксагалдай ашак» (Кызыл, 1992) деп тыва хуулгазын тоолдар, «Чылбыга айны канчап сыырыпканыл?» (Кызыл, 2004) деп тыва мифтерниң, «Тыва улустуң тоолдары» деп (Новосибирск, 1994) болгаш «Тываларның мифтери, тоолчургу, төөгүлүг чугаалары» (Новосибирск, 2010) «Сибирьниң болгаш Ыраккы Чөөн-чүктүң чоннарының аас чогаалының тураскаалдары» деп 60-томнуг академиктиг дизигниң ийи томунуң чыындызының болгаш «Күл-тегин» деп бурунгу түрк шүлүк чогаалдарының чыындызының үш үндүрүлгезиниң (1993, 2003, 2004) тургузукчузу болуп турар. Ооң соонда «Хөөмей тыва тоолдарда» (Кызыл, 2013), «Мөңгүн дагша: Сеңгел тываларының аас чогаалы болгаш чечен чогаалы» (Улаанбаатар-Кызыл, 2013), «Куда йөрээлдери: (парлаттынган ажылдардан шилээн сөзүглелдер» (Кызыл, 2013), «Кезер-Хаан (Сандак Казак-Башкының шыгжамырындан аас чогаалы)» (Кызыл, 2014) деп чыындыларны база тургузушкан.
З.Б. Самдан үр чылдар дургузунда чогаадыкчы эвилелдерниң ажылынга идекпейлиг киржип чораан: чогаалчылар эвилелиниң башкарылга чериниң кежигүнү, хөгжүм-шии театрының уран-чүүл чөвүлелиниң кежигүнү, «Улуг-Хем» сеткүүлүнүң болгаш ном үндүрер черниң редакторлуг чөвүлелиниң кежигүнү, Бурган шажынчы чогаалдарын тыва дылче очулдуруп турган очулдурукчулар бөлүүнүң удуртукчузу болуп турган.
2000 чылда «Россияның чоннарының бир демин быжыктырарынга болгаш национал бот-тускайлаңын кадагалаарынга улуг салыышкыны дээш» деп Россия чоннарының ассамблеязының диплому-биле шаңнаткан. 2001 чылда «Чонар-даш чүг-үжүк» деп шаңналдың лауреады. Тыва Республиканың эртеминиң алдарлыг ажылдакчызы деп хүндүлүг атты Тыва Республиканың Президентизи 2001 чылда тывыскан. Хамнаашкын шинчилелдер саңының Европада салбырының мөңгүн медалын 2003 чылда тывыскан. 2005 чылда Россияның чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү. 2006 чылда Тыва Республиканың Чазаа «Шылгараңгай күш-ажыл дээш» деп медалы-биле шаңнаан.
Алган дөзү:
1. Ученые ТИГИ / сост. М. П. Татаринцева. – Кызыл, 2005. – Ар. 109.