Юша Жанна Мөңгеевна

10.09.1972

Дыл эртемнериниң доктору

Кызыл хоорайга төрүттүнген. 

1996 чылда Кызылдың күрүне университединиң дыл эртеминиң салбырын дооскан. Башкы өөредииниң сайзыралының институдунуң национал культура болгаш бийлег (танцы) өрээлиниң методизи, школага хөй-ниитиниң башкызы болуп ажылдап турган. 1998-2001 чылдарда ТГШИ-ниң бижимел саңының  эргелекчизи болуп турган. 2000 чылдан эгелээш чөөн-чүк шинчилелдериниң секторунче; 2003 чылдан – аас чогаал секторунуң биче эртем ажылдакчызы кылдыр шилчиткен. 2001-2004 чылдарда РЭА-ның Сибирь салбырының дыл эртемнериниң институдунуң арыннажып өөренир аспирантуразынга өөренип турган. 2004 чылдың 12 айдан эгелээш РЭА-ның Сибирь салбырының дыл эртемнериниң институдунуң аас чогаал секторунуң биче эртем ажылдакчызы, 2006 чылдан – эртем ажылдакчызы, 2018 чылдан башкарыкчы эртем ажылдакчызы.

2006 чылда «Тываларның ёзулалдарының шүлүк чогаалдары: тургузуу, семантиказы» деп темага РЭА-ның Сибирь салбырының Моол болгаш төвүт шинчилелдер институдунга кандидаттың диссертациязын камгалаан. 2018 чылда РЭА-ның А.М. Горький аттыг Делегей чогаалының институдунга «XXI чүс-чылда Кыдаттың тываларының аас чогаалы болгаш ёзулалы: тургузуу, семантиказы, арга-дугуржулгазы» деп темага докторнуң диссертациязын камгалаан.

Ж.М. Юша –Россияның гуманитарлыг саңының, Россияның дөзектиг шинчилелдер саңының, РЭА-ның Дөзектиг шинчилелдер уг-айтымнарының (программазының) удуртукчузу болгаш киржикчизи. Ында амгы аас чогаал шинчилелдериниң болгаш этнографияның эң чугула айтырыгларын шинчилеп кылып турар. Сибирьниң болгаш Ыраккы Чөөн-чүктүң девискээрлеринге база Кыдат, Моол, Турция дээн ышкаш даштыкы чурттарга эртип  турган 40 ажыг аас чогаал, этнография экспедицияларының удуртукчузу болгаш киржикчизи болуп турган.

«Сибирьниң болгаш Ыраккы Чөөн-чүктүң чоннарының аас чогаалының тураскаалдары» деп ийи дылдыг академиктиг дизигде Ж.М. Юша дараазында томнарның харысаалгалыг тургузукчузу болур: «Тываларның ырыларының сарыыны (лирика)», «Тываларның ёзу-чаңчылдыг аас чогаалы», «Тожу тываларының аас чогаалы», «Тофаларның аас чогаалы», «Тофа улустуң ырылары».

 

Алган дөзү:

1.    Ученые ТИГИ / сост. М. П. Татаринцева. – Кызыл, 2005. – Ар. 156.