Ынакшыл дугайында ырылар

Теректигниӊ иштинге                      
Тевем чорудуп чададым.      
Тенек сѳстүг кулугурнуӊ                
Демей иргинин билбээдим.
Хорумнугнуӊ иштинге 
Хойым чорудуп чададым.
Ховучу сѳстуг кулугурнуӊ
Ховузун-даа билбээдим.

Аргалыгнын. иштинге        
Аъдым чорудуп чададым.    
Аксы байбаӊ кулугурнуӊ              
Айтырганын-даа билбээдим.

Хадылап салгынназа-даа,
Мээӊ чуртум эвес.
Каткырымсап чорса-даа,
Мээӊ. эжим эвес.

Хуннээректеп чагса-даа,
Мээӊ, чуртум эвес.
Хуннеп чорса-даа,
Мээӊ эжим эвес.

Алдыннан чазаан сыргаң
Ада-иеңге эдилел,
Ала карактыг увайым,
Амдыы чаагай амырак.

Тозунан чазаан сыргаң 
Төрээн иең шимий болур,
Төгерик карактыг увайым,
Амдыы чаагай амырак.

Мөңгүннен чазаан сыргаң
Мөңге эдиң болур,
Мөндүр карактыг увайым, 
Амдыы чаагай амырак.

Ойалыктаагы чылгының
Он бежин билбээдим.
Ойнап айткан сөзүнүң
Оюн-шынын билбээдим.
Чигеликтээги чылгының
Чеди-сезин билбээдим.
Шымчып айткан сөзүнүң
Шын-мегезин билбээдим.

Конгар Шанагаш (48 харлыг, шанагаш), ол боду сактып бижээн.

Оялыкта чыткан чылгымның
Онча-мендизин билбээдим,
Ойнап аайткан сөзүңнүң
Оюн-шынын билбээдим.

Чигеликте чыткан чылгымның
Четкил-дудуузун билбээдим,
Шенеп аайткан сөзүңнүң
Шын мегезин билбээдим.

Сыраалыңнаан кежээкей,
Соян чуртка бараакай.
Сеңээ соңгаар кедээкей,
Сени меңээ харгыжакай.

Дезиг калдар аъдымны
Делег кулуну дишбегер.
Дѳмей чораан бодумну
Дескен дургун дишбегер.
Хара калдар аъдымны                    
Казак кулуну дишбегер.
Кады ѳскен бодумну
Кайгал тенек дишбегер.
Чаӊгыс калдар аъдымны        
Чаа кулуну дишбегер.
Чаргак тоннуг бодумну
Чаӊгыс кулугур дишбегер.

Танышпайын чоруурда,
Даг чернин аңы ышкаш. 
Таныжып кээрге,
Таалайнын ханазы ышкаш.
Көрүшпейин чоруурда,
Кыр черниң аңы ышкаш. 
Көржүп кээрге,
Хөрээмейниң судалы ышкаш.
* * *
Чаваажыкты азырааш, 
Челин чуге кезерил?
Чаш бисти азырааш, 
Чатка чуге чаярыл?
Кулунчакты азырааш, 
Кудуруун чуге кезерил?
Кулугур бисти азырааш,
Кулга чуге чаярыл?

Чажыл хектиң эдери
Чаагындава, боскундава.
Чалыы сээң сөзүңге, оой,
Чажыт чүрээм домулду.

Эдил хектиң эдери
Үнүндеве, боскундава.
Эжим сенээң сөзүңге, ээй,
Эът-чүрээм домулду.

Баалыкка баглаткан      
аңган чавааның човалаңы.
Бар-чокка харгыштырган¹
База боттуң човалаңы.
Хүннээрекке баглаткан  
Күрең чавааның човалаңы.
Хүннээргекке харгыштырган
База боттуң човалаңы.

1 Харгыштырган — ужураштырган.

Аргайыкка баглаткан  
Ала чавааның човалаңы.
Адааргакка харгыштырган
Күжүр боттуң човалаңы.

Конгар Шанагаш (1942 ч. т., шанагаш), 1990 ч. боду сактып бижээн.