Өлген кижиде үш сүнесин турар дээр болса, боттуг барымдаалыг чүүл болур. Ооң бир дугаары кижи өлген соонда, эң багай сүнесини ында калды дээр. Ийиги сүнесинни үгээр деп адаар. Үгээр болурда, кижиниң сөөгүн манап турар. Үшкү сүнесин болурда ырап чоруй баар. Ол дагын бо черге кижи бооп чедип келир.
Ада иезинден чарлып калган өскүс ийи халышкы чораан чүвен иргин. Ынчап амыдырап чоргуже улуг агазы байып, дунмазы улам чоксурап турган иргин. Бир хүн чоктуг дунмазы ыяш кезер деп аргага баргаш бир узун арганы ужурар дээш иштинде мынчап бодап тур. Мээн акым ышкаш чүүден узун дурттуг ыяшыл дээш өске бир ыяшка баарда оозу ирип куурайып калган ыяшболган анаа баргаш бо даа мен ышкаш куурарып курган турар ыяш тыр деп бодааш хирээлеп диттинмээн. Унуун ол оол өске хирээлээр ыяш дилеп кылаштавайын багай өөнче чанып кээп тур.
Ийи агалышкы аннап меннеп чоргуже даг кырында ок, ча туткан бир кижи өрү көрнүп алган туруп тур. Ийи агалышкы ол кижинин кыдыынга баргаш
- Силер мында чүнү кылып тур силер дээрге ол кижи
Дээрнин бетинде, октаргайнын ындында бир куш ужуп чоруурда адыпкан кижи мен. Ол ам даа дүжүп келбээн ону манап тур мен тур. Оон дүш эртип турарда куш өткүр аттырган огу биле кады дүжүп кээн тур. Ону көргеш ийи агалышкы аразынга “Сен бис ийини эки адыгжы дээр бо кижи сен бис ийинен ырак артык адыгжы мерген кижи иргин. Бо кижи биле ага дунма болаалы дээш ол кижиге
Бурунгуда чер ээзи деп чүве чоруур турганын ужу-кыдыын көрген мен. Эки билбес мен. Бичии турган мен. Олар ырлашкан, көвей ногаан тоннуг-ла эмиктээ улустар турар. Демги Хайрахан куду күрең аъттыг, күрең идик-кептиг ындыг кижи көстүп келир. Келгештиң кижиге көстүп кааш, чоруй баар. Менди сураар-даа. Ол саптык көстүүрде, эки болур, багай болбас. Хаая бир амытанга көстүүр болбааса, ол болган кижиге көзүлбес.
Чамбы-тип бүдүп, кижилерге шажыннар үлеп бергеш, оларга үлүг-хуу, салымын көзүлдүрүп берген. Ынчаарга, бистиң чүдүп чоруун хам шажынның хугуцаазын доктаадып берген. Ынчаарга, хамга шүтүнер улустар, күрүнелер делегейни чаалап, күштүг бооп, хөгжүлдүг улуг күрүне болган. Ол чүл дээрге, моолдар, тывалар ооң иштинге турган. Хоюг сөөктерни, делегейниң чартыын эжелээн күштүг болган. Ооң соонда шажынның эргезин шарының (сарыг) шажынынга берген. Будда шажын кээрге, бо манчылар, кыдаттар, төвүттер олар ол шажынның номналынан башка ораннарны моолдарны, тываларны бодунуң эргезинге киирип алган.
Кижиге үш сүнесин турар деп дыңнаан мен. Бир сүнесини ырак черге чоруй баар. Бир сүнесини бодунуң сөөгүн долганып турар. Бир сүнесини дагын бодунуң ха-дуңмазынга келир. Ону улуг эъжевис Лэгшид деп кижинен дыңнаан мен. Баштайгы сүнесини ол кижи эки болса, дываажаң оранынга чоруй баар. Сөөгүн манап халыр сүнесин үш чыл турар. Унуун өскээр чоруй баар. Үшкү сүнесини аалынга кижи бе, мал-маган болур бе, аза-бук болур бе, өске-өске болур. Бук бооп төрүттүнерге, бодунуң аал-чуртунга, уруг-дарыынга багай чүве болур. Ону ном номчудуп ырадыр.